Sekretarët e përgjithshëm të NATO-s zakonisht nuk sulmojnë politikat e vendit anëtar më të madh dhe më të rëndësishëm të aleancës. Por Jens Stoltenberg, qëndrimi dhjetëvjeçar i të cilit në krye po i vjen fundi, ka bërë pikërisht këtë. Në një intervistë me The Economist më 24 maj, ai u bëri thirrje aleatëve të NATO-s që furnizojnë armë në Ukrainë që t’i japin fund ndalimit të përdorimit të tyre për të goditur objektivat ushtarake në Rusi. Objektivi i qartë, nëse nuk përmendet emri, i Stoltenberg ishte politika e mbajtur nga Joe Biden, presidenti i Amerikës, për të mos lejuar Ukrainën të sulmojë me sistemet e furnizuara nga Amerika.
Ka qenë prej kohësh një burim zhgënjimi për ukrainasit që nëse duan të ndjekin objektivat në tokën ruse, ata duhet të varen nga dronët e prodhuar në shtëpi, të cilët kanë vetëm dobi të kufizuar. Zemërimi ka ardhur në rritje që nga 10 maji, kur rusët filluan një ofensivë të madhe përtej kufirit vetëm 32 km nga Kharkiv, qyteti i dytë më i madh i Ukrainës.
Në një intervistë me AFP më 17 maj, presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, kërkoi leje për të përdorur armë të dhuruara në objektiva brenda Rusisë. Ai theksoi se përdorimi i tyre do të ishte mbrojtës në një kohë kur Rusia po përpiqej të shfrytëzonte mungesat në fuqi ushtarake dhe municione, kjo e fundit rezultat i mbështetjes së vonuar nga Amerika dhe atyre premtimeve të paplotësuara nga Evropa.
Disa analistë perëndimorë thonë se Amerika është përpjekur të mikromenaxhojë mënyrën në të cilën lufton Ukraina që nga fillimi i luftës. Herë pas here, amerikanët i kanë mohuar Ukrainës armët që ajo i ka kërkuar urgjentisht, vetëm për të hequr dorë shumë muaj më vonë. Lista përfshinte sistemin e lëshimit të shumëfishtë të raketave HIMARS, tanket Abrams, avionët luftarakë F-16 dhe ATACMS, një sistem raketash balistike taktike.
Arsyetimi ishte gjithmonë se Amerika donte të shmangte nxitjen e një përgjigjeje përshkallëzuese nga Vladimir Putin, veçanërisht përdorimin e armëve taktike bërthamore.
“Kjo është një luftë agresioni nga Rusia kundër Ukrainës. Ukraina ka të drejtë të mbrohet. Dhe kjo përfshin goditjen e objektivave në territorin rus”, tha Stoltenberg.
Megjithatë, Stoltenberg bën dallimin midis lejimit të Ukrainës për të sulmuar objektivat në Rusi me sisteme të dhuruara, dhe çdo angazhimi të drejtpërdrejtë të NATO-s në konflikt. Paraardhësi i tij si sekretar i përgjithshëm, Anders Fogh Rasmussen, bëri thirrje më 14 maj që vendet e NATO-s në Evropën Lindore të lejohen të përdorin mbrojtje ajrore me bazë tokësore për të rrëzuar raketat dhe dronët rusë që synojnë Ukrainën. Stoltenberg e hodhi poshtë këtë ide: “Ne nuk do të jemi palë në konflikt,” tha ai.
Intervista bëri të qartë se perspektiva e anëtarësimit të Ukrainës në NATO mbetet e largët. Plani i Stoltenberg është të sigurojë që kur të zgjidhet politika (d.m.th., kur lufta të përfundojë dhe kufijtë e Ukrainës të zgjidhen), vendi është teknikisht gati për t’u bërë anëtar.
Për shkak se inventari i Ukrainës përbëhet gjithnjë e më shumë nga armë standarde të NATO-s dhe forcat e saj po trajnohen në metodat e NATO-s, përmbushja e kërkesave teknike duhet të jetë relativisht e lehtë. Stoltenberg gjithashtu dëshiron që NATO të ketë një rol shumë më të madh në koordinimin e ndihmës dhe trajnimit të sigurisë, duke marrë përsipër shumë nga ato që janë bërë deri më tani nga ad hoc “Ramstein Group”. Kjo është një aleancë e 56 vendeve që u bashkuan për të ndihmuar Ukrainën. Ai tha se ka kuptim sepse 99% e mbështetjes ushtarake ofrohet nga anëtarët e NATO-s.
Edhe nëse lufta shkon mirë për Ukrainën, ajo mund të mos bëhet anëtare e NATO-s për shumë vite. Aleanca funksionon me unanimitet. Për Ukrainën që të plotësojë kërkesat politike të çdo anëtari do të jetë e vështirë: anëtarët e tjerë të aleancës do të jenë të detyruar sipas nenit 5 të saj të dalin në mbrojtje të Ukrainës nëse ajo sulmohet. Në intervistë, Stoltenberg paralajmëroi Rusinë se sulmet kibernetike mund të ngriheshin deri në pragun e nenit 5 nëse ishin serioze.
“Nëse ka një përshkallëzim…atëherë ne mund të aktivizojmë Nenin 5 dhe të përgjigjemi në kibernetikë, por edhe në fusha të tjera për të mbrojtur aleatët e NATO-s”, tha ai.
Stoltenberg paralajmëron kundër pritjes së ndonjë çështjeje të rëndësishme afatgjatë në favor të Ukrainës në samitin e 75-vjetorit të NATO-s në Uashington më vonë këtë verë. /vizionplus.tv
