Lufta e ashpër mes Izraelit dhe Hamasi mund të prodhojë një tjetër krizë botërore, në një kohë kur bota ende nuk është rimëkëmbur nga lufta që ende vijon në Ukrainë.
Mediat ndërkombëtare pasqyrojnë parashikimet e analistëve dhe pikëpyetjet e mëdha lidhur me ngërçin ekonomik që rrezikon të krijohet nëse lufta nuk ndalon.
Sulmet brutale të Hamasit ndaj Izraelit dhe reagimi i vazhdueshëm ushtarak ndaj tyre kanë shkaktuar shumë pyetje në lidhje me sigurinë energjetike rajonale dhe globale në ditët e fundit.
Siç ndodh gjithmonë sa herë që lindin konflikte të reja në Lindjen e Mesme, drejtimi i çmimeve të naftës ishte pyetja e parë në mendjen e shumë analistëve. Përgjigja e tregut deri më tani ka qenë mjaft e heshtur, me çmimet e naftës së papërpunuar që u rritën me rreth 5 për qind në fillim të tregtimit të së premtes. Ky trend duket se do të vazhdojë në mungesë të një përshkallëzimi të konsiderueshëm të konfliktit jashtë Izraelit dhe Gazës, ose një vendimi të zyrtarëve në administratën e Bidenit për të rifilluar zbatimin e sanksioneve të SHBA-së mbi eksportet e naftës të Iranit, të cilat ata e ndaluan në heshtje kryerjen e tyre në fund të vitit 2022.
Me kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu duke premtuar një ndërhyrje ushtarake tokësore për të sulmuar ashpër Hamasin dhe presidentin e SHBA, Joe Biden që premton mbështetjen e plotë të SHBA-së, po ngrihen gjithashtu pyetje të tjera rreth sigurisë energjetike rajonale dhe globale. I spikatur midis tyre është statusi i qeverisë në Katar dhe eksportet e vendit të gazit natyror të lëngshëm (LNG) që shërbejnë si një burim jetik i furnizimeve me gaz natyror shumë të nevojshëm në të gjithë Azinë, Evropën dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Pyetjet rreth Katarit lindin kryesisht nga lidhjet e tij të forta me Hamasin dhe Iranin, i cili shërben si financuesi dhe sponsori kryesor i Hamasit. Hamasi mban selinë e tij në kryeqytetin e Katarit, Doha dhe merr një pjesë të mirë të financimit të tij nga qeveria e Katarit. Sipas Fondacionit për Mbrojtjen e Demokracive, Katari ka dhënë nga 360 deri në 480 milionë dollarë në vit Hamasit në vitet e fundit, duke mundësuar financimin e shërbimeve sociale dhe duke forcuar kontrollin e grupit terrorist në pushtet në Gaza.
Lidhjet e forta të Katarit si me Hamasin ashtu edhe me Iranin krijojnë shqetësime se ai mund të përfshihet në përgjigjen e Izraelit dhe SHBA-së ndaj sulmeve terroriste. Lidhjet e Katarit me Iranin ishin një faktor në një marrëveshje midis SHBA-së dhe Iranit për të zgjedhur bankat e Dohas si depo për 6 miliardë dollarë fonde të lëshuara për qeverinë e Iranit nga administrata Biden si pjesë e një shkëmbimi pengjesh midis dy vendeve në shtator.
Pas sulmeve të Hamasit ndaj Izraelit, ato 6 miliardë dollarë u bënë një pikë kritike për qeverinë e Biden, me pretendimet se Irani i kishte përdorur paratë për të financuar operacionet e Hamasit. “New York Times” raportoi se pas disa ditësh negociatash, qeveria e Katarit ka rënë dakord të ringrijë ato fonde dhe t’i mohojë qeverisë së Iranit aksesin në to.
Kur u pyet për një marrëveshje të tillë me Katarin, Sekretari amerikan i Shtetit, Anthony Blinken nuk e konfirmoi haptazi atë, por pohoi se asnjë nga fondet që tani kanë shkuar në Katar nuk janë shpenzuar apo aksesuar në asnjë mënyrë nga Irani. Zëdhënësi i Shtëpisë së Bardhë, John Kirby, ishte po aq i ‘paqartë’ kur iu bë e njëjta pyetje.
“Çdo monedhë e vetme e atyre parave është ende në një bankë të Katarit. Asnjë cent prej saj nuk është shpenzuar.”
Pavarësisht nga statusi aktual i këtyre fondeve, raportet e bashkëpunimit të Katarit me SHBA-në në lidhje me asgjësimin e tyre duhet të lehtësojnë disi shqetësimet në lidhje me disponueshmërinë e vazhdueshme të eksporteve të LNG-së të vendit.
Ka pak dyshime për rolin jetik që luan Katari në furnizimin e tregut global të LNG. Përpara vitit 2022, Mbretëria e Bashkuar kishte marrë rregullisht shumicën e importeve të saj të LNG nga Katari. Por rritja e madhe e eksporteve të LNG-së amerikane në përgjigje të luftës së Rusisë kundër Ukrainës i mundësoi asaj të kapërcejë Katarin si partneri më i madh tregtar i LNG-së së Britanisë, duke furnizuar më shumë se gjysmën e të gjitha importeve të vendit. Të dhënat e mbajtura nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar tregojnë se Katari ende furnizon më shumë se 30 për qind të nevojave britanike për LNG dhe një pjesë të ngjashme të importeve të përgjithshme evropiane. Gazi natyror është jetik për prodhimin e energjisë elektrike, ngrohjen, industrinë dhe përdorime të tjera.
Azia është destinacioni tjetër kryesor për LNG-në e Katarit, duke marrë 70 për qind të eksporteve të Katarit gjatë vitit 2021. Importuesit kryesorë aziatikë përfshijnë Kinën, Korenë e Jugut, Indinë, Japoninë dhe Pakistanin. Çdo ndërprerje e eksporteve të LNG-së të Katarit do të rezultonte në ndikime të mëdha ekonomike në të dy kontinentet evropiane dhe aziatike.
Pozicioni gjeografik i Katarit pranë mesit të Gjirit Persik shërben si një faktor kyç këtu. Ky realitet përsëri thekson natyrën kritike të aftësisë për të ruajtur fluksin e hapur të trafikut të anijeve përmes Ngushticës së Hormuzit, pika e ngushtë e mbytjes që lidh Gjirin Persik me oqeanet botërore dhe tregjet globale si për naftën bruto ashtu edhe për LNG.
Ky objektiv ka qenë një rol kyç i plotësuar nga Marina Amerikane që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Irani, i cili ndodhet në njërën anë të Ngushticës, shpesh ka kërkuar të pengojë transportin e anijeve atje dhe së fundmi ka marrë përsipër kapjen e anijeve me pretekste të ndryshme. SHBA ka lëvizur forcat në zonë në përgjigje.
Çdo përshkallëzim i madh i këtij konflikti midis Izraelit dhe Hamasit vjen me implikime të gjera globale ekonomike dhe të sigurisë energjetike.
