Dan Williams-The Economist
Gjatë 30 viteve të fundit kam punuar në zona lufte anembanë botës si kirurg që trajton viktimat e shkaktuara nga konflikti, si në Siri, Jemen, Afganistan dhe Irak. Plagët e luftës, efektet e dëmtimeve nga shpërthimi dhe plagët me armë zjarri kërkojnë një grup të veçantë aftësish për t’u menaxhuar.
Ndonjëherë ka shumë të dëmtuar dhe disa nga pacientët që kam parë në më shumë se 30 misione lufte kishin lëndime të mëdha që edhe njësitë më të mira në botë do të kishin vështirësi t’i trajtonin.
Megjithatë, shumica e lëndimeve mund të trajtohen duke përdorur burimet në dispozicion.
Shumica e pacientëve të paktën kishin një shans të mirë për të mbërritur në një spital brenda një afati kohor që i lejonte ata të kishin shanse për mbijetesë pas një trajtimi të mirë kirurgjikal.
Gaza, megjithatë, nuk është si asnjë zonë lufte që kam parë ndonjëherë.
Gjatë misionit tim të fundit njëmujor në Rafah, gjatë afrimit drejt qytetit pash qindra kamionë të palëvizshëm që transportonin ndihma që nuk dukej se po shkonin kund.
Udhëtimi nga Rafah deri në Rrugën e Plazhit, ku po qëndronin shumica e OJQ-ve, ishte një tronditje e madhe. Unë kam punuar në kampet e refugjatëve në Siri dhe Bangladesh, ku strukturat e rregullta me tenda ishin vendosur larg njëra-tjetrës, por këtu kam qenë dëshmitar i mijëra e mijëra njerëzve të grumbulluar në një zonë të vogël.
Kishte familje të tëra me vetëm një fletë polietileni mbi kokë. Më me fat kishin një tendë, por ato mund të mbanin gjashtë ose shtatë persona, duke përfshirë fëmijë, me pothuajse asnjë vend për t’u ulur, probleme me gjumin dhe pa pajisje tualeti.
Duket ç’njerëzore! Kjo vazhdoi për kilometra të tëra, me hapësira të vogla të cilat ishin plot me mbeturina të kalbura, të mbushura me miza dhe të rrethuara nga fëmijë.
Misioni im në Gaza nuk ishte të punoja si kirurg në vijën e parë të frontit, duke u marrë me pasojat e plagëve nga armë zjarri dhe plagët nga shpërthimi, por të isha në vijën e dytë, duke u përballur me ndërlikimet kirurgjikale të mijëra pacientëve. Ishte më keq nga sa mund ta imagjinoja.
Kam punuar në të vetmin spital funksional në Rafah. Kishte rreth 40 shtretër dhe dy salla operimi, por në momentin që erdha unë, tashmë kishte mbi 2000 pacientë të shtrirë në reparte, në korridore dhe në çdo hapësirë tjetër që nuk ishte e zënë.
Shpesh kishte gjashtë deri në tetë pacientë në një dhomë të destinuar vetëm për një. Shumë pacientë kishin kryer operacione dhe rreziku i tyre për t’u infektuar, për shkak të afërsisë me njëri-tjetrin, ishte i madh. Shumë prej tyre kishin plagë të qepura, por të copëtuara, të veshura me garza të njomura me qelb dhe baktere. Të gjithë ishin të kequshqyer, duke dobësuar më tej imunitetin e tyre dhe procesin normal të shërimit.
Kishte një ndarje totale të kujdesit të zakonshëm mjekësor që një shoqëri do t’i jepte popullsisë së saj. Edhe në mes të luftërave të egra si në Jemen apo Siri, njerëzit kishin akses në ilaçet bazë për shpëtimin e jetës. Kjo nuk ndodh në Gaza: të gjitha farmacitë ishin mbyllur dhe nuk kishte barna.
Si rezultat, nuk kishte akses në mjekimet e përditshme për personat me sëmundje kronike, si diabeti, dhe ata me sëmundje kardiologjike, renale, onkologjike dhe hematologjike. Nga 12 aparatet e dializës renale që ishin në dispozicion në spitalin tonë, dhjetë ishin prishur dhe dy të tjerat nuk mund të përballonin rritjen 30-fish të pacientëve që kërkonin dializë.
Nuk kishte antibiotikë oralë të disponueshëm për sëmundje të zakonshme si infeksionet e gjoksit ose sëmundje të tjera gastrointestinale.
Para luftës, Organizata Botërore e Shëndetësisë zhvilloi një program trajnimi për viktimat masive dhe ndau një zonë brenda spitalit për pacientët “e kuq” – të cilët do të klasifikoheshin në ata që kërkonin menjëherë operacion dhe ata që mund të prisnin pak – dhe një zonë të veçantë. për pacientët “gjelbër” që ishin të plagosurit në këmbë.
Por në kohën kur mbërrita në spital, ky sistem ishte prishur, i mbingarkuar nga numri i madh i pacientëve të sëmurë dhe që po vdisnin.
Pa akses në ndihmën rutinë mjekësore ose kirurgjikale, dukej se qindra mijëra njerëz të shtrydhur së bashku ishin vetëm; ishte testi më i zymtë për teorinë e Darvinit për mbijetesën e më të fortit.
Efektet e sëmundjeve ngjitëse infektive ishin mizorisht të dukshme: disa fëmijë nuk mund të merrnin frymë për shkak të efekteve të infeksioneve të thjeshta të gjoksit që kishin përparuar dhe i kthenin mushkëritë e tyre në pellgje qelbi, të njohur si empiema.
Për herë të parë në jetën time e gjeta veten duke diagnostikuar klinikisht këtë gjendje të tmerrshme – diçka për të cilën do të lexonit në një libër mjekësor në shekullin e 19-të – te fëmijët e vegjël.
Te mushkëritë e 6-vjeçari gjeta gjysmë litër qelb.
Isha duke operuar të rinj që vdisnin nga një apendisit i çarë, thjesht sepse nuk ishin diagnostikuar mjaft herët ose nuk mund të shkonin në spital.
Kam operuar pacientë me zorrë të bllokuara për shkak të kancereve që kishin avancuar me shpejtësi.
Pasi hiqeshin, zorrët kanceroze thjesht hidheshin. Pacientëve nuk iu ofrua analiza jetike patologjike që informon vazhdimin e trajtimit të tyre, sepse nuk kishte laboratorë.
Reparti i aksidenteve dhe urgjencës u tejkalua dhe kishte pacientë të shtrirë në dysheme dhe të mbështetur pas murit.
Shumë prej tyre kishin infeksione aq të rënda të gjymtyrëve të tyre, saqë kërkonin amputim; disa ishin për shkak të efektit të diabetit të mbetur pa trajtuar, të tjerët nga efekti i dëmtimit të mëparshëm.
Khan Younis, një qytet në veri të Rafahut, ishte në atë kohë nën bombardime dhe shumë nga të plagosurit duhej të prisnin për rreth 12 orë përpara se të silleshin tek ne.
Shumica e tyre ishin në atë kohë në një gjendje ku asgjë nuk mund të bëhej. Ata kishin vdekur që në mëngjes. /vizionplus.tv
