Më 13 shkurt 2020, një mikrobiolog meksikan, i arsimuar në Rusi, i cili ka punuar në Singapor, mbërriti në aeroportin e Majamit, në Florida të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dhe mori me qira një veturë.
Të nesërmen, burri dhe njëra prej dy grave të tij udhëtuan drejt një kompleksi banesor në Majami, dhe hynë në të nëpërmjet portës së sigurisë, duke ndjekur nga afër një veturë para tyre. Kur rojat e sigurisë, të alarmuara nga veprimet e pazakonta, gjetën automjetin dhe konfrontuan burrin, gruaja e tij shkrepi një fotografi të targave të një veture që ndodhej afër. Ata u urdhëruan të largoheshin.
Vetura, targa e së cilës u fotografua, i përkiste “një burimi sekret të Qeverisë së SHBA-së, i cili më herët kishte ofruar informacione për aktivitetet [e Shërbimit të Inteligjencës së Rusisë], që rrezikonin interesat e sigurisë kombëtare të Shteteve të Bashkuara”, sipas një deklarate të bërë nga Byroja Federale e Hetimeve e SHBA-së (FBI), më 2020.
Identiteti i “burimit njerëzor të Qeverisë së SHBA-së” deri më tani ka qenë një sekret i ruajtur. Megjithatë, një libër që do të dalë në fund të këtij muaji ka identifikuar se kush ishte ai, duke treguar për një kërkim të ndërlikuar, të sofistikuar dhe shumëvjeçar nga agjencitë ruse të inteligjencës për të identifikuar dhe ndoshta edhe vrarë personin.
Aleksandr Poteyev ishte njeriu që po kërkohej, një ish-oficer i Shërbimit të Jashtëm Rus të Inteligjencës, informacionet që ia ka dhënë FBI-së rreth një dekadë më parë, shkaktuan një nga skandalet më të mëdha të spiunazhit në historinë moderne të SHBA-së, duke çuar në arrestimin e dhjetë agjentëve rusë “të heshtur” që jetonin të fshehurazi në SHBA, me identitete të rreme.
Rusët u larguan shpejt nga Shtetet e Bashkuara. Në këmbim, katër rusë të burgosur me akuza për spiunazh në vendin e tyre, duke përfshirë një ish-oficer të inteligjencës ushtarake të quajtur Sergei Skripal, u liruan dhe u transferuan në Perëndim në një shkëmbim të stilit të Luftës së Ftohtë.
Pas dëbimit të rusëve, asokohe kryeministër, Vladimir Putin, nuk e fshehu zemërimin e tij ndaj personit që, sipas tij, tradhtoi vendin e tij.
“Njerëzit sakrifikuan jetën e tyre për t’i shërbyer atdheut dhe doli që një kafshë i tradhtoi”, tha Putin gjatë një telefonate që u transmetua në televizion në dhjetor të vitit 2010. “Si do të jetojë ai me këtë fakt? Si do të mund t’i shikojë ai fëmijët e tij në sy? Derr!”.
“Sa për tradhtarët, ata do të vdesin vetë. Çfarëdo që të marrin në vlerë prej 30 copa argjendi, do t’u mbetet në fyt”, tha ai.
Skripal dhe vajza e tij gati vdiqën pasi u ekspozuan ndaj një toksine të fuqishme nervore të kohës sovjetike në Salisbury në Britani të Madhe në vitin 2018, madje një grua britanike, e cila gjithashtu ra në kontakt me helmin, vdiq.
“Ne e dimë se kush ku është ai”
Për vite me radhë, Poteyev punoi për Shërbimin e Inteligjencës së Jashtme të Rusisë, i njohur si SVR, i cili së bashku me FSB-në është një nga agjencitë kryesore pasardhëse të Komisionit për Sigurimin e Shtetit apo KGB-së.
Pasi informoi zyrtarët amerikanë për rrjetin rus të spiunazhit “të paligjshëm”, ai u arratis nga Rusia dhe u zhvendos në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sipas një programi të mbrojtjes së dëshmitarëve që thuhet se mbikëqyrej nga Agjencia Qendrore e Inteligjencës apo CIA. Emri i tij u shfaq publikisht në rrjedhjet në mediat ruse në fund të vitit 2010.
Në një raport të nëntorit 2010 për një dezertor të rangut të lartë të SVR-së, gazeta ruse Kommersant citoi një zyrtar të paidentifikuar të Kremlinit që thërriste emrin e Ramon Mercaderit, agjentit sovjetik që vrau Leon Trotsky me një kaçavidë në Meksiko Siti në vitin 1940.
Ne jemi në dijeni për identitetin dhe vendndodhjen e tij. Ai ose tradhtoi për përfitime financiare ose sepse thjesht u zbulua. Oficeri u citua të thoshte, “por, ju mund të jeni i sigurt se Mercader tashmë është dërguar për të”.
Gazeta e përditshme ruse, Kommersant raportoi spiunin si një oficer tjetër nga SVR-ja, por Poteyevi u identifikua zyrtarisht për herë të parë disa ditë më vonë.
Poteyev u dënua me 25 vjet burgim nga një gjykatë e Moskës në korrik të vitit 2011, pothuajse një vit pasi u arratis nga Rusia dhe afërsisht shtatë muaj pasi Putini kërkoi publikisht që spiunët që tradhtojnë Rusinë të ekzekutoheshin.
Përpjekja për ta përdorur Fuentes për të ndjekur Poteyevin nuk ishte e para.
Sipas një hetimi të Times nga viti 2018, një sulmues rus thuhet se fluturoi për në Florida në fund të vitit 2013 ose në fillim të vitit 2014 në kërkim të një agjenti të inteligjencës ruse që kishte dezertuar. Individi thuhet se po ndiqej nga autoritetet amerikane. BBC më vonë e identifikoi individin si Poteyev.
Dy vjet pas përpjekjes së pretenduar, në korrik të vitit 2016, gazeta ruse Interfax raportoi se Poteyevi dyshohet se kishte vdekur, duke cituar oficerë të paidentifikuar të inteligjencës. Lajmi u raportua gjerësisht brenda dhe jashtë Rusisë.
Në fakt, rrëfimi mund të ishte krijuar për të “shuar” Poteyevin, për ta detyruar atë të telefononte familjen e tij në Rusi dhe të ndihmonte spiunët rusë për ta gjetur.
Por, në fillim të atij viti, sipas BuzzFeed News, Poteyev aplikoi për një licencë peshkimi në Florida duke përdorur identitetin e tij të vërtetë. Ai, gjithashtu, u regjistrua për të votuar me emrin e tij të vërtetë, gjë që habiti ekspertët e sigurisë.
Shtetet e Bashkuara njoftuan dëbimin e 10 diplomatëve rusë në prill të vitit 2021, duke i fajësuar ata për ndërhyrje në zgjedhjet presidenciale të vitit 2020 dhe pjesëmarrje në sulme kibernetike kundër institucioneve qeveritare amerikane. Ata njiheshin si agjentë të inteligjencës që vepronin nën mbulimin diplomatik në disa raste.
Sipas Times, njëri nga ta ishte shefi i stacionit të SVR-së në Uashington, i cili u shkarkua si rezultat i komplotit kundër Poteyevit./REL/
