Është e vështirë të thuhet se cila ishte më e rëndësishme: kush u vra, apo ku. Më 1 prill, një sulm ajror i dyshuar izraelit rrafshoi një ndërtesë në kompleksin e ambasadës iraniane në Damask. Shpërthimi vrau shtatë persona, mes tyre disa oficerë të rangut të lartë iranian. Ishte një përshkallëzim serioz në luftën e gjatë në hije midis Izraelit dhe Iranit, duke goditur një objektiv që duhet të kishte qenë jashtë kufijve sipas normave ndërkombëtare. Pyetja tani është se si do të zgjedhë Irani të përgjigjet – dhe nëse e bën këtë duke sulmuar vetë Izraelin apo mbështetësin kryesor të tij të huaj, Amerikën.
Sulmi vrau gjeneralin Mohammad Reza Zahedi, një komandant i Forcës Quds, krahu i ekspeditës i Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike të Iranit (irgc). Ai kishte shërbyer për vite si kreu i operacioneve të grupit në Siri dhe Liban; Analistët arabë dhe izraelitë thonë se ai ishte i afërt me Hassan Nasrallah, liderin e Hezbollahut, milicisë shiite libaneze dhe partisë politike. Në shpërthim u vranë gjithashtu zëvendësi i tij dhe pesë oficerë të tjerë të Irgc. Gjenerali ishte komandanti iranian i rangut më të lartë që u vra që kur Amerika vrau Qassem Suleimani me një sulm me dron në 2020.
Zyrtarët izraelitë nuk e morën publikisht përgjegjësinë për sulmin (edhe pse privatisht ata lënë pak dyshime për rolin e tyre). Por ata argumentuan se kushdo që bombardoi kompleksin e ambasadës kishte të drejtë ta bënte këtë. Daniel Hagari, zëdhënësi i ushtrisë, e përshkroi ndërtesën në fjalë si një “ndërtesë ushtarake … e maskuar si një ndërtesë civile”.
Është e vërtetë që oficerët e Irgc nuk ishin në Damask për të negociuar tarifa më të ulëta të fëstëkut. Dhe është e hidhur të dëgjosh zyrtarët iranianë të thërrasin shenjtërinë e ndërtesave konsullore, kur akti i parë madhor i Republikës Islamike të sapokrijuar ishte marrja e pengjeve në ambasadën amerikane në Teheran në vitin 1979. Por kjo shenjtëri është gjithsesi një normë globale e kahershme . Nëse prania e thjeshtë e ushtarëve do të mjaftonte për ta kapërcyer atë, disa nga ambasadat e vetë Izraelit do të ishin gjithashtu objektiva legjitime. Edhe Arabia Saudite, një rivale e gjatë e Iranit, shpejtoi ta denonconte sulmin, megjithëse nuk përmendi emrin e Izraelit në dënimin e saj.
Që nga 7 tetori, kur militantët e Hamasit kaluan kufirin nga Gaza dhe vranë më shumë se 1,100 njerëz, Izraeli ka luftuar në dy fronte: kundër Hamasit në Gaza dhe kundër një grupi më të gjerë milicish të mbështetur nga Irani në të gjithë rajonin. Më i fuqishmi prej tyre është Hezbollah, i cili ka kryer sulme pothuajse çdo ditë me raketa kundër qyteteve dhe bazave të ushtrisë në Izraelin verior. Por grupi është përmbajtur nga lufta e gjithanshme: shumica e libanezëve nuk duan që vendi i tyre të zvarritet në një të tillë dhe Irani është i kujdesshëm për të mos rrezikuar përfaqësuesin e tij më të dobishëm.
Izraeli, nga ana tjetër, ka shmangur goditjen shumë të thellë në Liban, që të mos shkaktonte një përgjigje më të rëndë nga Hezbollah. Ai ka kufizuar kryesisht bombardimet e saj në Libanin jugor, megjithëse javët e fundit ka goditur më tej në luginën Bekaa, një hapësirë pjellore në lindje të vendit ku Hezbollah gjithashtu ka një prani të madhe. Megjithatë, ajo nuk ka rezerva të tilla për të goditur Sirinë. Pas një dekade lufte civile, regjimi i Bashar al-Assad është shumë i brishtë për t’u kundërpërgjigjur dhe milicive të mbështetura nga Irani në Siri u mungon arsenali i madh i miqve të tyre të Hezbollahut në Libanin fqinj.
Siria ofron një listë të gjatë objektivash: oficerë iranianë, milici aleate dhe dërgesa me armë të destinuara për Hezbollahun. Ajo është kthyer në një zonë zjarri të lirë për Izraelin, i cili ka kryer dhjetëra sulme në Siri që nga 7 tetori, duke zhdukur shumicën e udhëheqjes së lartë të Irgc në vend.
Ditën e Krishtlindjes vrau një gjeneral iranian në Damask; në mesin e janarit vrau pesë oficerë, duke përfshirë shefin e inteligjencës së Irgc në Siri. Sulmet e tjera kanë shënjestruar Hezbollahun, duke përfshirë një sulm në aeroportin e Aleppos më 29 mars, ku u vranë shtatë anëtarë të grupit dhe dhjetëra ushtarë sirianë.
Pas vrasjes së Sulejmanit, Irani u mjaftua me gjuajtjen e një breshërie raketash balistike në dy baza amerikane në Irak si kundërpërgjigje – sulmi më i madh i tillë deri më sot. Mund të ketë më shumë presion të brendshëm për t’u përgjigjur kësaj here: Irani ka përballuar muaj të tërë sulmesh izraelite dhe duke goditur një ndërtesë konsullore Izraeli tani në fakt ka bombarduar tokën iraniane. Ali Khamenei, lideri suprem, sugjeroi që Irani mund të përgjigjet drejtpërdrejt dhe jo përmes përfaqësuesve të tij.
“Regjimi i keq do të ndëshkohet nga duart e luftëtarëve tanë trima“, tha ai në një deklaratë më 2 prill.
Irani gjithmonë preferon të luftojë përmes të tjerëve. Një natë para sulmit të ambasadës, një dron i nisur nga Iraku goditi një bazë detare në Eilat, qyteti më jugor i Izraelit. Një koalicion i milicive pro-iraniane mori meritën. Irani tani mund të miratojë më shumë sulme të tilla – dhe gjithashtu mund të sulmojë Amerikën.
Të dy vendet janë përpjekur të de-përshkallëzojnë tensionet që nga 28 janari, kur një grup i mbështetur nga Irani nisi një dron në një bazë amerikane në Jordaninë verilindore dhe vrau tre ushtarë.
Si përgjigje, Amerika bombardoi objektivat iraniane në Irak dhe Siri. I nervozuar për përshkallëzimin e mëtejshëm, Irani u tha përfaqësuesve të tij që të pezullonin sulmet e mëtejshme ndaj trupave amerikane.
Zyrtarët amerikanë e kanë bërë të ditur publikisht se nuk kishin njohuri paraprake për sulmin izraelit në Damask, një mesazh që ata ia kaluan edhe homologëve iranianë nëpërmjet ndërmjetësve.
Disa orë pasi ambasada u bombardua, trupat amerikane rrëzuan një dron sulmues që fluturonte pranë al-Tanf, një garnizon i largët amerikan në Sirinë lindore. Zyrtarët nuk janë të sigurt nëse droni kishte në shënjestër bazën. Megjithatë, ky ishte incidenti i parë i tillë që nga fillimi i shkurtit.
Izraeli po luan një lojë të rrezikshme në Siri. Ai mendon se ka një mundësi të rrallë për të dëmtuar përfaqësuesit e Iranit në rajon dhe se Irani është shumë nervoz për një luftë më të gjerë për t’u hakmarrë në një mënyrë të fortë. Deri më tani, kjo lojë ka rezultuar e saktë. Por performanca e kaluar nuk është garanci për rezultatet e ardhshme: nëse Izraeli shtyn shumë larg, rajoni mund të gjendet në një konflikt shumë më të madh. /vizionplus.tv
