Me lindjen e internetit, lindën edhe probleme të tilla si siguria e fëmijëve. Shpesh ata bien pre e ngacmimeve, siteve që nuk duhet të aksesohen prej tyre dhe flasin me të panjohur. Webmasteri Erion Elezi shpjegoi për “7 pa 5” se çfarë mund të bëjnë prindërit për të mbrojtur fëmijët.

Pjesë nga intervista: 

Teknikisht çfarë mund të bëjë një prind për të ndaluar atë që dëmton fëmijët.

Problemi më i madh në internet janë fëmijët dhe ajo çfarë ata kanë nevojë janë këshillat e prindërve. Kur ishim të vegjël gjithmonë na thoshin prindërit që të mos i flisnim njeriu në rrugë, mos u tako me të panjohur, etj.. Në ditët e sotme që kemi qasje në internet, kryesorët që mund të na japin ndihma janë prindërit. Me këshilla si, mos i fol një të panjohuri në internet, mos prano dhurata nga të panjohur në internet. Kjo është qasja e përgjithshme. Fëmijët vuajnë disa problematika në internet. Më të njohurat janë cyber bulling, cyber predatorsm etj. Pra bullizmi kibernetik, përndjekja nga njerëz të panjohur, por përvec këtyre ka edhe probleme të tjera që përveçse afektojnë fëmijën, afektojnë edhe familjen. Fëmijët nuk kanë informacionet e duhura se çfarë faqesh duhet të vizitojnë dhe çfarë faqesh nuk duhet të vizitojnë. Gjithsesi më e përhapur është cyber bulling, aty ku fëmijët shpesh herë bullizojnë njëri-tjetrin me anë të fotove, videove që postojnë në rrjetet sociale. Pra çfarë duhet të bëjnë fëmijët? Duhet që asnjëherë të postojnë foto nga jeta personale.

Si mund të ndihmojnë prindërit në këtë gjë?

Hapi i parë është që fëmijët duhet të diskutojnë me fëmijët, duhet t’i mësojnë dhe t’i edukojnë. Por edhe nga ana teknike ka disa marifete që të mund t’i ndihmojë ata. Në treg janë disa browsera që janë posaçërisht për fëmijët. Pra Google ka nxjerr edhe një shërbim tjetër që quhet “kiddle”.  Është një search engine që është vetëm për fëmijët. Pra në këtë browser i dalin vetëm rezultate që janë të përshatshme për fëmijët. Një gjë tjetër që mund të bëjnë prindërit është të kërkojnë browser history të fëmijëve dhe të shohin çfarë ka parë dhe çfarë nuk ka para gjatë ditëve të fundit. Kompjuteri i fëmijës të jetë në ambient të hapur dhe jo ta lënë në vende të fshehta. Gjithmonë të kenë kompjuterin e tyre të siguruar me anti-virus. Interneti nuk e ka atë butonin Delete për të cilën folëm. Nëse një prind hedh foto të fëmijës e cila mund ti duket e lezetshme, pas 5 vitesh kur ai të bëhet adoleshent, ai mund të bullizohet vetëm për këtë foto. Prandaj duhet të kemi gjithmonë kujdes kur i hedhim sepse interneti nuk ka buton delete tham. Po u hodh, është aty dhe kanë të gjithë akses. E shikon foton edhe një i mirë edhe një i keq.

A mund ta gjurmojmë aparatin nga i cili po flet abuzuesi?

Po. Nqs ajo kapet në kohën e duhur dhe nqs kontaktohen institucionet e duhura. Në raste të tilla, nuk duhet ta prekim kompjuterin, nuk duhet të bëjmë veprime në kompjuter pasi aty mund të gjejmë prova të vlefshme dhe të kontaktojmë institucionet e duhura. Më pas mund të vazhdohet nga personat kompetentë ku mund të arrihet tek abuzuesi dhe të arestohet ose të ndiqet penalisht. Çdo që mund ta gjesh nqs e kap në momentin e duhur dhe monmenti i duhur është kur ti e ke kapur fëmijën duke folur. Ashtu ti arrin ta kuptosh cilat janë qëllimet e vërteta dhe të kontaktohen institucionet përkatëse dhe mos ti lihet të kuptohet asgjë personit tejtër.

Kur bien fëmijët më shumë preh?

Fëmijët bien më shumë preh gjatë lojrave. Gjatë përiudhës së pandemisë të gjithë fëmijët kanë rritur përdorimin e internetit dhe ku do ta shpenzojë më shumë kohën një fëmij? Tek lojrat. Kjo është edhe pika ku predatorët synojnë të krijojnë njohjet me fëmijët. Kështu duke luajtur, fëmijëve i flasin të panjohur, i ofrojnë ndihma, i ofrojnë të mirat e kësaj loje. Një nga gjërat që fëmijët gënjehen më së shumti në internet janë, jetët ose coinsat në lojë. Dhe çfarë ndodh? Preditorët bëjnë fishinig dhe i kërkojnë kartat e kreditit të prindërve. Fëmijët duke qënë të ciltër, i nisën kartën e prindit dhe kjo është një mënyrë për ti vjedhur para. Pra ka edhe një mënyrë ku fëmijët përdoren për të vjedhur prinrit.

Sa janë kapacitetet e Shqipërisë për të sulmuar hakerat?

Zero. Realisht nuk ka shanse fare. Për momentin ne jemi totalisht të pambrojtur. Ne kemi dhe raste ku ka pasur probleme edhe në përgjithësi jo vetëm për fëmijët, ku kemi patur sulme kibernetike. Në këto raste kanë ardhur urdhrat nga jashtë, ka qënë çdo gjë e zgjidhur dhe policia shqiptare thjesht ka bërë arestimin e tyre. Kapacitetet e Policisë shqiptare që ti hetojnë dhe ti zbulojnë janë pothuajse zero. Mungojnë njerzit, mungojnë aparaturat. Është një industri më vete, është shumë e madhe si gjë për ta bërë ne në Shqipëri.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *